الزام به وجود پناهگاه‌ها در توسعه شهری

به گزارش پارسینه، با وقوع حملات رژیم صهیونیستی علیه ایران طی روزهای گذشته و به ویژه هدف قرار دادن غیرنظامیان در جریان این حملات، موضوع پناهگاه‌های شهری و نحوه استفاده از اماکن مناسب برای مصونیت شهروندان از آسیب بار دیگر مورد توجه قرار گرفته است. پناهگاه‌ها یکی از اصلی‌ترین سازه‌های شهری برای استفاده در موقعیت بحرانی به ویژه در زمان وقوع حملات هوایی هستند و به همین دلیل در بسیاری از نقاط جهان در استانداردهای شهرسازی پیش‌بینی می‌شوند. وجود پناهگاه در هنگام بروز وضعیت بحرانی ناشی از حملات هوایی موجب کاهش آسیب‌های ناشی از انفجار و آوار شده و می‌تواند تلفات انسانی را به نحو قابل ملاحظه‌ای کاهش دهد. تجربه کشورهای مختلف در خلال جنگ‌ها و بحران‌های نظامی و همچنین تجربه ایران در خلال جنگ تحمیلی نشان می‌دهد که پیش‌بینی پناهگاه در ساخت و توسعه شهری یکی از اصلی‌ترین الزامات در مدیریت شهری است.

تجارب جهانی

احتمالاً اروپا بیشترین تجربه در زمینه احداث و استفاده از پناهگاه در وضعیت جنگی را دارد. وقوع دو جنگ جهانی در اروپا موجب شده تا این قاره بیش از هر منطقه‌ای در جهان به این مهم بپردازد. تجربه جنگ‌های اول و دوم جهانی موجب شده تا اشکال متنوعی از پناهگاه‌ها اعم از پناهگاه‌های شهری و خانگی مورد استفاده قرار گیرند. برای نمونه فنلاند دارای شبکه گسترده‌ای از پناهگاه‌های عمومی است که از زمان جنگ میان این کشور و شوروی در سال 1939 تاکنون توسعه یافته‌اند؛ به گونه‌ای که ظرفیت پناهگاه‌های هلسینیکی پایتخت فنلاند بیش از جمعیت آن تخمین زده می‌شود. گفتنی است این پناهگاه‌ها در حال حاضر با کاربری‌های مختلف خدماتی مانند زمین ورزشی، کتابخانه، پارکینگ و... مورد استفاده قرار می‌گیرند، اما وجود تأسیساتی مانند تهویه هوا، تأمین اکسیژن، ذخیره آب و مواد غذایی و دارویی موجب شده تا در زمان بحران به عنوان بخشی از استراتژی جامع امنیتی قادر به تأمین نیازهای زیستی و امنیت شهروندان باشند. در کنار فنلاند، آلمان نیز درصدد توسعه سازه‌های پناهگاهی در سطح کشور است. ظرفیت پناهگاه‌های این کشور در حال حاضر 480 هزار نفر است که با توجه به برچیدن تدریجی پناهگاه‌های به جا مانده از جنگ جهانی دوم از سال 2007 به بعد، نوسازی و تجهیز پناهگاه‌های جدید در دستورکار دولت آلمان قرار دارد.

توسعه پناهگاه‌ها در ایران؛ الزام پدافند غیرعامل

وقوع حملات رژیم صهیونیستی علیه اهداف غیرنظامی بار دیگر اهمیت پناهگاه‌های شهری و خانگی در کلان‌شهرهایی مانند تهران را برجسته ساخت. با توجه به تراکم جمعیت وجود سازه‌های ایمن در قالب پناهگاه و نیز ایجاد پناهگاه‌ها در خانه‌ها و مجتمع‌های مسکونی از مهمترین الزامات مدیریت شهری به شمار می‌رود. در همین راستا مهدی چمران رئیس شورای شهر تهران اظهار داشته که در تهران و شهرهای دیگر به صورت کامل وجود ندارد. با این همه وجود پناهگاه‌های بر جا مانده از دوران جنگ و وجود سازه‌هایی مانند سالن‌های مترو می‌توانند تا حدودی این نقیصه را برطرف کنند. توصیه چمران در زمینه لزوم استفاده از پناهگاه‌های موجود در کنار اظهارات فاطمه مهاجرانی، سخنگوی دولت مبنی بر امکان استفاده از مترو به عنوان پناهگاه از امشب در همین راستا ارزیابی می‌شوند. در عین حال اراده آموزش‌های عمومی در مدارس و رسانه‌ها در مورد نحوه استفاده از پناهگاه‌ها و همچنین هشدار و اطلاع رسانی به موقع در مورد زمان و نوع حمله در قالب آژیر خطر و... در مواقع بحرانی نیز دیگر الزامات در این زمینه به شمار می‌روند.

به طور خلاصه الزامات ایمنی در ارتباط با پناهگاه‌های جنگی عبارتند از:

• احداث و تجهیز پناهگاه‌های عمومی
• امکان تغییر کابری سریع اماکن عمومی به پناهگاه در زمان بحران
• به روز رسانی مداوم ذخیره آب و مواد غذایی و دارویی در پناهگاه‌ها
• ارائه تجهیزات پناهگاه‌های بتنی پیش ساخته در خانه‌ها
• استفاده از ابزارهای فناوری مانند اپلیکیشن‌ها برای هدایت افراد به نزدیک‌ترین پناهگاه
• استفاده از تجارب بین‌المللی در زمینه ایمنی شهروندان