رونمایی اسرائیل از نخستین سامانه‌های پدافند لیزری

پایگاه اسرائیلی وای‌نت‌نیوز مدعی شد سیستم دفاعی هوایی مبتنی بر لیزر نقطه عطفی در تلاش‌های این رژیم برای مقابله با تهدیدات پهپادها، موشک‌ها و راکت‌هاست و در جریان درگیری‌های اخیر در لبنان، این سیستم که پیش‌تر محرمانه بود، با موفقیت ۳۰ تا ۴۰ پهپاد را رهگیری کرد که اکثر آن‌ها توسط حزب‌الله پرتاب شده بودند.

این اعلامیه نشان‌دهنده آغاز فازی جدید در فناوری دفاعی و رویارویی اسرائیل با تهدیدات خارجی است. اگرچه این پلتفرم لیزری در مرحله ابتدایی قرار دارد، اما پیامدهای نظامی، استراتژیک و روانی آن قابل‌توجه است. ارتش اسرائیل تایید کرده که یک سیستم لیزری سیار، توسعه‌یافته توسط شرکت رافائل، تولیدکننده سیستم‌های پیشرفته دفاعی، برای اولین بار در جنگ مورد استفاده قرار گرفته است. این سیستم که در اواخر سال ۲۰۲۳ معرفی شد، با انتشار پرتوهای نوری با انرژی بالا، پهپادها را در برد کوتاه از کار انداخته و ادعا کرده ده‌ها پهپاد را سرنگون کرده است.

اگرچه خروجی توان این سیستم اعلام نشده، اما تخمین زده می‌شود که در حد چند ۱۰ کیلووات عمل کند. این پلتفرم بر پایه فناوری لیزری توسعه‌یافته خارجی ساخته شده و نمونه پیشرفته‌ای از برنامه‌های لیزری رافائل طی ۱۵ سال گذشته است.

آیا اسرائیل پیش‌تر از سلاح‌های لیزری استفاده کرده است؟

شرکت البیت، سیستم سپر آسمان را توسعه داده که بر روی هواپیماهای تجاری اسرائیل و هواپیمای رسمی نخست‌وزیر نصب شده است. این سیستم در پاسخ به حمله موشکی دوش‌پرتاب به یک هواپیمای اسرائیلی در کنیا در سال ۲۰۰۲ طراحی شد. نسخه کوچک‌تر آن، «مینی-موزیک»، برای حفاظت از جت‌ها و هلیکوپترهای اجرایی به کار می‌رود.

سیستم «پرتو آهنین» (Iron Beam) که در حال توسعه است، قدرتمندتر و پیچیده‌تر است و برای رهگیری راکت‌ها، خمپاره‌ها، موشک‌های کروز و پهپادها طراحی شده است. این سیستم مکمل سیستم‌های موجود مانند گنبد آهنین، فلاخن داوود و پیکان خواهد بود و قرار است با آتش‌بارهای گنبد آهنین ادغام شود و طی سال آینده عملیاتی شود.

یک عنصر هوش مصنوعی به سیستم کمک می‌کند تا تعیین کند آیا تهدید ورودی با لیزر قابل خنثی‌سازی است یا نیاز به رهگیر موشکی دارد. مقامات دفاعی، پرتو آهنین را به‌عنوان بخشی اقتصادی و پاسخگویی سریع در استراتژی دفاعی چندلایه‌ای اسرائیل می‌بینند.

توسعه پرتو آهنین توسط اداره تحقیقات و توسعه وزارت دفاع اسرائیل با مشارکت رافائل به‌عنوان پیمانکار اصلی و البیت مسئول سیستم‌های لیزری انجام شده است. در اکتبر گذشته، ایال زامیر، فرمانده کل ارتش اسرائیل، قراردادی به ارزش ۲ میلیارد دلار برای هزاران واحد پرتو آهنین امضا کرد و ۱.۲ میلیارد دلار کمک نظامی آمریکا نیز برای خریدهای آینده اختصاص یافت. زامیر این توافق را آغاز «دوره جدیدی در میدان نبرد—دوره لیزرها» توصیف کرد.

یک پرتو لیزری، جریان نوری متمرکز و با شدت بالا است که قادر به رسیدن به مسافت‌های طولانی و سوزاندن اهداف است. برخلاف سلاح‌های جنبشی، بی‌صدا، نامرئی و عملا بی‌پایان است. در حالی که یک لیزر معمولی مصرفی کمتر از ۱ وات کار می‌کند، پرتو آهنین توان ۱۰۰ هزار واتی دارد.

مزایای سیستم‌های دفاعی لیزری شامل سرعت (ضربه در سرعت نور)، دقت (بسیار دقیق)، مخفی‌کاری (بی‌صدا و نامرئی) و هزینه (حدود ۵ دلار به ازای هر شلیک، در مقایسه با ۵۰ هزار دلار برای یک رهگیر گنبد آهنین) است. اما معایبی نیز دارد: توان محدود در مقایسه با سلاح‌های سنتی، اثربخشی کمتر در مسافت‌های طولانی (حداکثر برد مؤثر حدود ۱۰ کیلومتر در مقابل ۴۰ کیلومتر گنبد آهنین)، حساسیت به شرایط جوی و نامرئی بودن، و ناتوانی در هدف‌گیری تهدیدات متعدد همزمان.

وای‌نت نوشت: این سلاح‌ها به‌هیچ‌وجه داستان تخیلی نیستند. داستان‌های تخیلی اغلب سلاح‌های لیزری دستی یا تفنگ‌های لیزری را نشان می‌دهد که به دلیل نیاز به منابع سنگین برق و سیستم‌های خنک‌کننده، در حال حاضر قابل‌اجرا نیستند. پرتو آهنین ثابت، بزرگ و نیاز به ژنراتور قدرتمند دارد.

سلاح‌های لیزری از دهه ۱۹۹۰ در سراسر جهان در حال توسعه بوده‌اند. اسرائیل و آمریکا در پروژه ناتیلوس، یک سیستم لیزری شیمیایی پرقدرت، همکاری کردند که در سال ۲۰۱۱ متوقف شد. نیروی دریایی آمریکا از سیستم‌های لیزری الکتریکی بر روی برخی کشتی‌ها استفاده کرده و بریتانیا سیستمی به نام «دراگون‌فایر» توسعه داده است. گزارش‌هایی از توسعه سلاح‌های لیزری توسط چین و احتمال صادرات آن به ایران نیز وجود دارد. با این حال، ارتش دفاع اسرائیل در آستانه اولین نظامی است که سیستم‌های لیزری را در دفاع هوایی عملیاتی خود ادغام می‌کند.

اهداف توسعه شامل افزایش توان لیزر به ۵۰۰ کیلووات یا بیشتر برای رهگیری موشک‌های بالستیک است. سیستم‌های آینده ممکن است سیار و قابل‌نصب در سراسر اسرائیل و فراتر از آن باشند.

رافائل سیستم‌هایی مانند لایت بیم (نصب‌شده بر خودرو) و پرتو آهنین دریایی را معرفی کرده و صنایع دفاعی در حال بررسی توپ‌های لیزری برای تانک‌ها و نفربرها هستند. البیت نیز بر روی لیزرهای هوابرد برای هدف‌گیری تهدیدات سریع هوایی یا زمینی کار می‌کند که یادآور نبردهای «جنگ ستارگان» است.