خنجر عمانی؛ میراثی از اصالت، قدرت و هنر

مجید سلطانی- در دل فرهنگ سنتی عمان، یکی از نمادهایی که جایگاه ویژه‌ای در هویت ملی این سرزمین دارد، خنجری خمیده و پرنقش و نگار است که تنها یک سلاح نیست، بلکه بازتابی از تاریخ، هنر و غرور مردمان عمان به شمار می‌رود. خنجر عمانی، با تیغه‌ای منحنی و غلافی آراسته به ظرافت‌های نقره‌کاری‌شده، بیش از آن‌که ابزار دفاع باشد، نشانه‌ای از وقار و شخصیت فردی و اجتماعی است.

تاریخچه این خنجر به صدها سال پیش بازمی‌گردد؛ زمانی که مردمان صحراهای عرب، برای حفاظت از خود در برابر تهدیدها، سلاح‌هایی سبک و قابل حمل طراحی می‌کردند. به‌مرور زمان، این خنجرها از ابزاری جنگی به عنصری نمادین تبدیل شدند. در دوران سلطنت سلطان قابوس بن سعید، خنجر عمانی رسمیت و اعتبار دوچندانی یافت و به‌عنوان بخشی از نماد ملی کشور در اسناد رسمی، اسکناس‌ها و حتی نشان ارتش مورد استفاده قرار گرفت.

خمیدگی خاص تیغه‌ی خنجر عمانی تنها برای زیبایی نیست؛ این شکل ارگونومیک باعث می‌شود در زمان کشیدن از غلاف یا هنگام استفاده، کنترل بیشتری برای فرد فراهم شود. طراحی دسته خنجر، که معمولاً از عاج، چوب صندل یا نقره ساخته می‌شود، نشانگر جایگاه اقتصادی و اجتماعی صاحب آن است. هر منطقه از عمان، سبک خاص خود را در ساخت خنجر دارد؛ از نزوی و مسقط گرفته تا صور و ظفار، هر یک با جزئیات منحصر به‌فرد خود شناخته می‌شوند.

امروزه خنجر عمانی بخشی جدایی‌ناپذیر از لباس سنتی مردان عمان است و در مراسم‌ رسمی، عروسی‌ها، جشن‌های ملی و دیدارهای دیپلماتیک مورد استفاده قرار می‌گیرد. یکی از جنبه‌های جذاب این خنجر، نقش آن در هدایای رسمی دولت عمان به مقامات و مهمانان خارجی است. بسیاری از رهبران جهان خنجرهایی با حکاکی‌های اختصاصی از عمان به یادگار دارند که نمادی از احترام، صلح و سنت دیرینه‌ی این کشور است.

در نگاهی فراتر، خنجر عمانی را می‌توان گواهی از پیوند میان تاریخ و امروز دانست؛ شیئی که گذشته را روایت می‌کند، اما در عین حال زنده و پویاست و بخشی از زندگی معاصر مردم این سرزمین به شمار می‌آید. نسل به نسل، این خنجر نه تنها به ارث می‌رسد، بلکه هویت فرهنگی عمان را با خود حمل می‌کند و همچنان در قلب سنت و شخصیت ملی این کشور می‌تپد.

در جریان سفر رسمی رئیس‌جمهور ایران، دکتر مسعود پزشکیان، به عمان در تاریخ ۷ خرداد ۱۴۰۴، مراسم تبادل هدایای رسمی میان وی و سلطان عمان، هیثم بن طارق، برگزار شد. در این مراسم، سلطان عمان یک خنجر طلایی نفیس به رئیس‌جمهور ایران اهدا کرد.